بررسی سیتوژنتیکی جنس شنبلیله در استان فارس

جنس شنبلیله ‏‎(trigonella)‎‏ از خانواده پروانه آسا ‏‎(papilionacea)‎‏ می باشد که براساس فلورایرانیکا 32 گونه آن در نقاط مختلف ایران پراکنش دارد. شنبلیله به عنوان یک گیاه دارویی، زراعی و مرتعی حائز اهمیت فراوان می باشد و در طب سنتی از آن استفاده زیادی به عمل می آید. به منظور تعیین پراکنش گونه های جنس شنبلیله در استان فارس در اوایل فصل رویش سالهای 79 -1378 مسافرتهایی به نقاط استان صورت گرفت و حاصل آن شناسایی 40 رویشگاه بود که در مراحل بعدی از این رویشگاهها نمونه کامل گیاهی و بذر جهت شناسایی گونه ها و مطالعات سیتوژنتیکی جمع آوری گردید. پراکنش گونه ها در کلیه مناطق استان، نشان داد که آنها از قدرت سازگاری بالایی برخوردار می باشند. بررسیهای گیاه شناسی نشان دهنده وجود هشت گونه در این رویشگاهها می باشد که گونه ‏‎t.elliptica‎‏ چند ساله و گونه های ‏‎t.spruneriana, t.foenum-graecum, t.astroites , t.stellata, t.anguinal, t.uncata, t.monspeliaca‎‏ یکساله هستند. مطالعات سیتوژنتیکی که برروی مریستم ریشه، انجام گرفت مشخص ساخت که کلیه گونه ها دیپلوئید بوده و از نظر تعداد کروموزوم 16 =‏‎‏‎2n‎‏ با عدد پایه 8 می باشند. در مرحله بعد تجزیه و تحلیل ژنوم گونه ها شامل تعیین طول هر کروموزوم، طول بازوی بلند، طول بازوی کوتاه، نسبت بازوری بلند به کوتاه انجام و با استفاده از اطلاعات فوق کاریوتیپ گونه ها به صورت ایدیوگرام رسم گردید. فرمول کاریوتیپی گونه ها براساس جدول لوان و همکاران تعیین و مطابق روش استیبنز تقارن کاریوتیپی گونه ها بررسی گردید و مشخص شد که گونه ‏‎t.stellata‎‏ در کلاس ‏‎2a‎‏ و سایر گونه ها در کلاس ‏‎1a‎‏ قرار می گیرند. در پایان با استفاده از نرم افزار ‏‎spss‎‏، میزان قرابت و دوری گونه های مورد مطالعه از لحاظ صفات کروموزومی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصله به صورت دندورگرام ارائه گردید.